Tâm lý sợ Tết và cách vượt qua áp lực ngày Tết | Safe and Sound

Tết Nguyên Đán là dịp lễ truyền thống lớn nhất trong năm, được mong chờ bởi hàng triệu người Việt. Tuy nhiên, đối với một số người, Tết lại mang đến cảm giác áp lực, lo âu và thậm chí là tâm lý "sợ Tết." Những căng thẳng về tài chính, công việc, hay kỳ vọng từ gia đình có thể làm lu mờ ý nghĩa vui vẻ, đoàn tụ của dịp lễ này. Vậy tại sao chúng ta lại có tâm lý sợ Tết, và làm thế nào để vượt qua áp lực đó? Hãy cùng tìm hiểu.

Ngô Thị Sáng | Thạc sĩ Tâm lý giáo dục học – Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần  Safe and Sound

Viện Ứng Dụng Công Nghệ Y Tế

1. Tâm lý sợ Tết đến từ đâu?

Tâm lý "sợ Tết" không phải hiện tượng hiếm gặp và nguyên nhân của nó thường đến từ nhiều khía cạnh khác nhau trong cuộc sống. Theo các chuyên gia tâm lý, dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

1.1 Áp lực tài chính

Ảnh 1: Áp lực tài chính khiến nhiều người sợ Tết

Tết là dịp tiêu tốn nhiều tiền bạc, từ việc mua sắm đồ dùng, thực phẩm, quần áo mới, trang trí nhà cửa đến chi phí lì xì, tiệc tùng. Đối với những gia đình có thu nhập hạn chế, đây thực sự là một gánh nặng.

Ngoài ra, giá cả tăng cao trong dịp Tết càng làm tăng áp lực và căng thẳng, khiến nhiều người lo lắng khi phải cân đối chi tiêu. Không ít người phải vay mượn hoặc sử dụng thẻ tín dụng, dẫn đến cảm giác bất an kéo dài sau kỳ nghỉ.

1.2 Kỳ vọng từ gia đình và xã hội

Các chuyên gia tâm lý cho biết, dịp Tết thường là lúc gia đình và bạn bè sum họp, nhưng cũng là thời điểm những câu hỏi “nhạy cảm” xuất hiện.

- Với người trẻ: Các câu hỏi như “Khi nào lập gia đình?”, “Đã có người yêu chưa?” hay “Lương tháng bao nhiêu?” có thể khiến họ rơi vào tâm lý áp lực, đặc biệt nếu họ chưa đạt được những điều như mong muốn.

- So sánh với người khác: Nhiều người bị so sánh với anh chị em hoặc bạn bè đồng trang lứa, khiến họ cảm thấy thất bại hoặc không đủ giỏi giang.

Những kỳ vọng này, dù xuất phát từ sự quan tâm, lại vô tình tạo nên căng thẳng và làm mất đi niềm vui sum họp.

1.3 Khối lượng công việc tăng cao

Trước Tết, mọi người thường phải hoàn thành nhiều công việc, cả ở cơ quan lẫn trong gia đình.

- Ở công ty: Cuối năm là thời điểm chốt công việc, hoàn thành báo cáo và xử lý các tồn đọng. Những căng thẳng, áp lực này khiến nhiều người dễ rơi vào tình trạng kiệt sức ngay trước kỳ nghỉ.

- Trong gia đình: Dọn dẹp, mua sắm, chuẩn bị mâm cỗ thường đổ dồn lên vai một số thành viên, gây mệt mỏi cho họ cả về thể chất lẫn tinh thần.

1.4 Cảm giác cô đơn

Ảnh 2: Cảm giác cô đơn mỗi khi Tết về

Các chuyên gia tâm lý chia sẻ, không phải ai cũng có gia đình hoặc người thân để đoàn tụ vào dịp Tết.

- Người sống xa nhà: Những người xa quê, không thể về đoàn tụ gia đình do chi phí hoặc lịch trình bận rộn, thường phải trải qua một cái Tết trống trải hoặc cô đơn.

- Người độc thân: Hình ảnh sum họp gia đình hoặc gặp mặt bạn bè trên mạng xã hội có thể khiến họ cảm thấy bị cô lập hơn, tủi thân hơn.

- Mất mát gia đình: Với những người vừa trải qua mất mát người thân, Tết lại gợi nhớ đến những ký ức buồn, thay vì niềm vui.

2. Ảnh hưởng của tâm lý sợ Tết tới sức khoẻ tinh thần

Tâm lý "sợ Tết" không chỉ làm giảm đi sự háo hức trong dịp lễ mà còn có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần, thể chất và các mối quan hệ. Nếu không được xử lý kịp thời, những hậu quả này có thể kéo dài, ảnh hưởng đến cả cuộc sống sau Tết.

2.1. Căng thẳng và lo âu

Áp lực tài chính, công việc, kỳ vọng gia đình hoặc cảm giác cô đơn kéo dài trong dịp Tết dễ dẫn đến tình trạng căng thẳng và lo âu.

- Rối loạn lo âu: Các chuyên gia tâm lý cho biết, suy nghĩ tiêu cực, lo lắng về việc không đáp ứng được kỳ vọng hoặc chi tiêu quá mức có thể khiến người ta cảm thấy luôn căng thẳng, bất an.

- Mất ngủ: Tâm lý căng thẳng thường khiến nhiều người khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc. Việc thiếu ngủ liên tục sẽ làm suy giảm sức khỏe thể chất và tinh thần.

- Chất lượng cuộc sống suy giảm: Cảm giác lo âu, áp lực khiến con người khó tận hưởng những khoảnh khắc đẹp của Tết, tạo nên một vòng luẩn quẩn giữa cảm giác tội lỗi và căng thẳng.

2.2. Suy giảm sức khỏe tinh thần

Tâm lý "sợ Tết" nếu không được giải tỏa có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe tinh thần.

- Trầm cảm: Những người cảm thấy cô đơn, áp lực hoặc thất vọng về bản thân trong dịp Tết rất dễ rơi vào trạng thái trầm cảm. Họ có xu hướng tự trách bản thân vì không đáp ứng được kỳ vọng của người khác hoặc vì cảm giác không hòa nhập.

- Stress kéo dài: Cường độ công việc cao trước Tết, kết hợp với trách nhiệm gia đình và những căng thẳng tài chính có thể gây ra stress mãn tính. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần mà còn làm suy giảm hệ miễn dịch, dẫn đến các bệnh về thể chất.

3. Cách vượt qua áp lực ngày Tết

Theo các chuyên gia tâm lý, Tết không chỉ là dịp để sum vầy, mà còn là cơ hội để bạn chăm sóc bản thân và tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống. Dưới đây là những cách giúp bạn vượt qua áp lực ngày Tết:

3.1. Lập kế hoạch và ưu tiên

• Lập ngân sách chi tiêu hợp lý:

- Hãy xác định rõ khoản tiền bạn có thể chi tiêu cho Tết và phân bổ ngân sách cụ thể cho từng hạng mục như mua sắm, lì xì, tiệc cuối năm và các khoản dự phòng.

- Tránh chi tiêu theo cảm tính hoặc chạy theo xu hướng. Thay vào đó, ưu tiên những món đồ thực sự cần thiết.

• Lên kế hoạch công việc:

- Bắt đầu dọn dẹp nhà cửa và chuẩn bị đồ Tết từ sớm để tránh cảm giác vội vàng vào phút chót.

- Phân chia công việc hợp lý giữa các thành viên trong gia đình. Các chuyên gia tâm lý nhấn mạnh, đừng để một người phải gánh toàn bộ trách nhiệm, vì điều này dễ gây mệt mỏi và áp lực.

- Tạo danh sách các việc cần làm theo thứ tự ưu tiên để đảm bảo không bỏ sót những điều quan trọng.

3.2. Chấp nhận giới hạn của bản thân

- Đừng cố làm hài lòng tất cả mọi người: Hãy nhớ rằng bạn không cần phải hoàn hảo trong mắt người khác. Tập trung vào những gì bạn có thể kiểm soát và làm tốt nhất trong khả năng của mình.

- Ngừng so sánh bản thân với người khác: Mỗi người có hoàn cảnh, mục tiêu và hành trình riêng. Hãy trân trọng những gì bạn đang có thay vì so bì với người khác.

- Tự nhắc nhở rằng không ai hoàn hảo: Các chuyên gia tâm lý khuyên rằng sự kỳ vọng quá cao có thể khiến bạn mệt mỏi. Học cách chấp nhận những thiếu sót sẽ giúp bạn nhẹ nhõm hơn.

3.3. Học cách nói “không”

Ảnh 3: Học cách nói “không” để giảm tải áp lực ngày Tết

- Từ chối một cách khéo léo: Nếu bạn cảm thấy áp lực từ những câu hỏi nhạy cảm hoặc các kỳ vọng không thực tế, hãy trả lời một cách nhẹ nhàng nhưng dứt khoát. Ví dụ, khi bị hỏi về việc kết hôn, bạn có thể đáp:

“Em đang hạnh phúc với cuộc sống hiện tại, nhưng cảm ơn anh/chị đã quan tâm.”

Hoặc chuyển hướng câu chuyện bằng cách hỏi thăm về kế hoạch Tết của họ.

- Không tham gia những hoạt động vượt quá khả năng: Nếu bạn không muốn hoặc không thể tham gia các buổi tiệc tùng hoặc công việc phát sinh, hãy nói rõ giới hạn của mình. Điều này giúp bạn tránh những căng thẳng, mệt mỏi không cần thiết.

3.4. Tận hưởng những niềm vui nhỏ

- Dành thời gian cho bản thân: Tết không nhất thiết phải luôn bận rộn. Hãy dành một phần thời gian để làm những việc bạn yêu thích như đọc sách, nghe nhạc, nấu món ăn yêu thích, hoặc thư giãn với một bộ phim.

- Kết nối với người thân thiết: Các chuyên gia tâm lý gợi ý, gặp gỡ bạn bè hoặc những người khiến bạn cảm thấy thoải mái vào dịp Tết sẽ giúp bạn có những kết nối sâu hơn với họ. Một cuộc trò chuyện chân thành có thể giúp bạn giải tỏa phần nào những căng thẳng, mệt mỏi.

- Trải nghiệm mới: Nếu bạn ở một mình, hãy tận dụng thời gian này để khám phá những điều mới mẻ. Đi du lịch, học một kỹ năng mới, hoặc đơn giản là thử một sở thích mà trước đây bạn chưa có cơ hội thực hiện.

3.5. Thực hành lòng biết ơn

- Ghi lại những điều tích cực: Mỗi ngày, hãy viết ra 3 điều bạn cảm thấy biết ơn, dù là những điều nhỏ bé như một bữa ăn ngon, một lời chúc từ bạn bè hay một buổi sáng đầy nắng. Lòng biết ơn giúp bạn tập trung vào những điều tốt đẹp và giảm bớt cảm giác áp lực.

- Tận hưởng những khoảnh khắc hiện tại: Đừng quá lo lắng về những điều bạn chưa đạt được. Thay vào đó, hãy trân trọng từng khoảnh khắc nhỏ trong cuộc sống.

3.6. Tìm kiếm hỗ trợ khi cần

- Chia sẻ với người thân hoặc bạn bè: Đôi khi, chỉ cần chia sẻ những lo lắng với người thân thiết cũng có thể giúp bạn cảm thấy nhẹ nhõm hơn.

- Tìm đến chuyên gia tâm lý: Nếu bạn cảm thấy không thể tự vượt qua những áp lực và căng thẳng ngày Tết, hãy tìm đến các chuyên gia tâm lý. Một buổi trò chuyện với chuyên gia sẽ giúp bạn nhìn nhận vấn đề từ một góc độ mới và nhận được những giải pháp phù hợp.

Với sự phối hợp giữa Bác sĩ tâm thần -  Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn  “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”

Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất! 

CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia

• Tại Fanpage Bác sĩ tâm lý SNS
• Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi

Safe and Sound thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)

Xem thêm:

- Các mẹo giúp gảm căng thẳng và áp lực ngày Tết (Phần 1)

- Áp lực tiền bạc ảnh hưởng tới tâm lý như thế nào?

- 6 bài thực hành giúp bạn detox tâm lý: giảm căng thẳng và tái tạo năng lượng